Yessenov Foundation: Қазақстанның жас ғалымдары үшін мүмкіндіктерге 10 жыл

Ғалымжан, Қазақстанның зияткерлік әлеуетін дамыту миссиясын анықтаудан басқа, Қордың қысқаша немен айналысатынын қалай түсіндіруге болады?

– Біз нақты және жаратылыстану-ғылыми пәндер мен медицина саласында жұмыс істейтін қазақстандық студенттерді, жас қазақстандық ғалымдар мен мамандарды қолдауға тырысамыз. Қор олардың дамуына, жаңа құзыреттерге ие болуына, білім беруді жалғастыруына, олардың кәсібилігі мен бәсекеге қабілеттілігін арттыруға жәрдемдеседі. Осылайша, қор қазақстандық ғылымның дамуына және оның өндіріс пен еліміздің жоғары білім беру жүйесіне енуіне ықпал етеді. Алайда  бізде жоғары сынып оқушыларына арналған бағдарлама да бар – Find Your Way/ «Өз жолыңды тап» конференциясы, біз сол конференцияға  оқушыларға жаңа мүмкіндіктер туралы білуге және өмір жолын таңдауға көмектесу мақсатында өз салаларымыздағы жетекші сарапшыларды шақырамыз.

2023 мерейтой жылында қор STEM-білім беруді ілгерілету үшін өзінің жетекші бағдарламаларын қалай жүзеге асырды?

– «Есенов шәкірақысы» арқылы биылғы жылы біз қоғамдық денсаулық сақтау, физика, механикалық және аэроғарыштық инженерия, робототехника, инженерлік технологияларды қоса алғанда, бірқатар бағыттар бойынша оқуда тағы 19 жас студентке қолдау көрсеттік. Осы жылдың мамырынан 2024 жылдың сәуіріне дейін ай сайынғы ақшалай гранттар берілген, ал  шәкіртақы алушылар 500-ден астам үміткердің ішінен конкурстық процестің нәтижесінде таңдалды. «Өрлеу» бағдарламасы бойынша биыл аз қамтылған отбасыларынан шыққан бес үздік үміткер алды. Олар өздері таңдаған университетте бакалавриаттың бір жылын оқу үшін қаржылық қолдау алды.  Біздің қолбасшымыз – «әлем зертханаларында ғылыми тағылымдамалар бағдарламасы» және биылғы жылы ғылыммен айналысатын 9 жас қазақстандыққа қолдау көрсетіп, оларға әлемнің жетекші зертханаларында зерттеу тағылымдамасынан өтуге мүмкіндік берді. Жылдың соңында біз 2024 жылдың жазында біздің гранттарымызбен ғылымды бағындыруға және шетелде зерттеу жүргізуге баратын жеңімпаздардың есімдерін білетін боламыз.  Қордың басқа да бағдарламалары жұмысын жалғастырды. Петропавлдағы Kozybayev University-де ағылшын тілі бағдарламасы сәтті жүзеге асырылды, Yessenov Data Lab талдаушыларға арналған жазғы мектеп онлайн өтті, Yessenov Launch Pad бағдарламасы аясында жұмсақ  және қатаң дағдылар саласында қосымша білім алуға гранттар ойнатылды, – деді Ғалымжан Есенов.

Шахмардан Есенов қорының атқарушы директоры Айғаным Малишева:
– Біз қор бағдарламаларының жеңімпаздары мен олардың жетістіктерін мақтан тұтамыз. Олардың қалай өсетінін, өз саласының маманы болатынын байқау… Мен оларға таңданамын. Он жылдан астам уақыт бойы қор Қазақстанның дарынды жас ғалымдары үшін білім беру мүмкіндіктерін қолжетімді ету үшін жұмыс жасап келеді. Біздің түлектеріміздің нәтижелерін зерделесек, бұл жұмыс сәтті өтуде деп айтуға болады. Қазақстан ғылым саласындаы үздік тарихи жетістіктерге ие. Жыл сайын біз қолдайтын жастар саны артып келеді. Бұл елдің ғылыми тарихы жалғасады дегенді білдіреді. Біз бұған сенеміз және одан шабыт алып, өз қызметіміздің екінші онжылдығына өтеміз.

Естеріңізге сала кетейік, биылғы жылы тағылымдамадан өткен «әлем зертханаларындағы ғылыми тағылымдамалар» бағдарламасының жеңімпаздары арасында Шахмардан Есенов атындағы қор топырақ эрозиясы мен су тасқынын болжау үшін қосымша мен әдістемені дайындаған инженер-зерттеуші Наил Бейсекеновке демеушілік көрсетті. Ол өз зерттеулерін Остин-Пей ГАЖ орталығында жүргізді және Ұлттық ғарыштық зерттеулер мен технологиялар орталығымен қашықтан жұмыс істеді. Назарбаев университетінің үшінші курс студенті Әліби Намазбай Джорджия технологиялық институтында қайта зарядталатын су батареяларына арналған материалдарды синтез жасау бойынша тағлымдамадан өтті. Деректерді өңдеу бойынша маман Ақнұр Қарабай жазын Цюрихтегі Швейцария деректерді өңдеу орталығында өткізіп, Байес оңтайландыруы мен жан-жақты оқытуды зерттеді. Ғылыми тағылымдама бағдарламасы биыл 142 өтінім алды, бұл 2022 жылмен салыстырғанда көп. Соңғы жылдары грантқа үміткер әйелдердің саны айтарлықтай өсті, бұл STEM-білім берудегі гендерлік теңдік бағытындағы оң үрдісті білдіреді.

Есенов атындағы қор Қозыбаев университетінде тиісті бағдарлама бойынша ағылшын тілін оқытудың бірінші жылын сәтті аяқтады, қазір бағдарламаның екінші қортындылаушы жылы жүріп жатыр. 180-ден астам студенттер мен оқытушыларға ағылшын тілінде сөйлейтін оқытушылардың көмегімен ағылшын тілі деңгейін жоғарылату құқығы берілді, бірінші жылдың 25 қатысушысы қор есебінен IELTS-ті сәтті тапсырды.

– Шахмардан Есенов атындағы қор Қазақстандық дарынды жас ғалымдар мен мамандарға қолдау көрсетуді және одан әрі тереңдетуді және де елде STEM-білім беруді ілгерілетуді жоспарлап отыр. Осы пәндер бойынша білікті мамандарға сұраныстың артуына байланысты қордың миссиясы жыл сайын өзекті бола түсуде. Біздің байқауларымыздың барлық қатысушыларына, жеңімпаздар мен серіктестерге, яғни бізге еліміздің адами капиталын дамытуға көмектескені үшін алғыс айтамыз. Осы мүмкіндікті пайдалана отырып, қор атынан барлық қазақстандықтарды Қазақстанның Тәуелсіздік күнімен және келе жатқан Жаңа жылмен құттықтаймын, – деп қорытындылады қордың құрылтайшысы Ғалымжан Есенов.