Наиль Бейсекенов

Наиль 24 жаста. Ол Texas A&M University докторанты және ғылыми ассистенті, 40-тан астам ғылыми жарияланымның авторы. Бакалавриатты Д. Серікбаев атындағы Шығыс Қазақстан техникалық университетінде үздік бітірген. Кейінірек Жапонияда магистр дәрежесін алды. Ал екі жыл бұрын ол Shakhmardan Yessenov Foundation ғылыми тағылымдамалар байқауының жеңімпазы атанып, әлемнің үздік зертханаларының бірінде тағылымдамадан өтті. Ол немен жұмыс істеді, не үйренді және бұл оған бүгін қалай көмектеседі?

Мамандықты таңдау
Өмірімді экологиямен байланыстырамын деп ешқашан ойламаппын. Бала кезімде мені көбірек компьютерлер мен технологиялар қызықтыратын. Мектепті бітірген соң «Ақпараттық жүйелер» мамандығына түстім. Бірақ 2019 жылдың қысында «Алтай-2019» IT-хакатонындағы жеңіс бәрін өзгертті. Ол маған ғылыми ортаға жол ашты. Мен профессорларға көмектесе бастадым, олармен бірге әртүрлі жобаларда жұмыс істедім. Бір күні біз командамызбен Жерді қашықтықтан зондтау және «ақылды» ауыл шаруашылығы саласында жоба әзірледік, өтінім беріп, гранттар ұтып алдық. Осылайша менің техникалық қызығушылықтарым біртіндеп экологияға үйлесіп кетті.

Есенов атын. қор байқауы
Бір күні мен университеттің жаңалықтар лентасында Yessenov Foundation қорының әлемдегі ең үздік зертханаларында ғылыми тағылымдамадан өту мүмкіндігін ұсынатыны туралы хабарлама көрдім. Мерзімге дейін бір апта қалған еді, бірақ мүмкіндігім аз болса да, сынап көруге шешім қабылдадым. Қордың бүкіл тарихында менің университетімнен бірде-бір байқау жеңімпазының болмағанын байқадым және бұл мен үшін қосымша ынта болды. Өтінім бердім де… ШҚТУ-дан шыққан алғашқы жеңімпаз болдым.

Байқаудың әр кезеңі өзінше есте қалды, бірақ ең әсерлісі сұхбат болды. Атмосфера ерекше жылы әрі шабыттандырарлық болды: бұл ресми іріктеу емес, ғылым, мақсаттар, мәселелер мен армандар туралы шынайы әңгіме еді. Мен қордың әр қатысушының жеке басы мен оның тарихына шынымен қызығушылық танытатынын сездім. Бұл жай ғана байқау емес, маған сенімділік берген маңызды тәжірибе болды.

Неліктен мен жеңдім?
Менің ойымша, мен шынайы болдым. Байқаудың барлық кезеңінде, яғни эсседен бастап сұхбатқа дейін мен жай ғана өз жолым, ғылымның мен үшін неліктен маңызды екендігі және онда не өзгерткім келетіні туралы ашық айттым. Болашақ қатысушыларға кеңес — мінсіз болып көрінуге тырыспаңыздар. Қор шаблонды жауаптарды емес, шыншылдықты, құштарлықты және ғылымға не үшін бара жатқаныңызды нақты түсінуді бағалайды. Егер жүректен шыққан сөзбен айтсаңыз — ол сезіледі және бұл кез келген «дұрыс» сөзден әлдеқайда күшті.

Зертхана іздеу
Тағылымдамадан өту орнын іздеген кезде көптеген университеттер, соның ішінде NASA өте кеш жауап берді және Жапонияда магистратурам басталып жатқан еді, күтуге уақыт болмады. Сол кезде мен қарапайым тәсілді таңдауды шештім: Ғылым министрлігі жанындағы жоба шеңберінде мен Мичиган Технологиялық Университетінің профессоры Юджин Левинмен бірлесіп жұмыс істеп жүрдім және дәл ол маған APSU GIS Center орталығының директоры доктор Майкл Уилсонмен байланысуды ұсынды. Орталық Теннесси штаты мен NASA қаржыландыратын экомониторинг жобасына қатысып, мені командаға қабылдады. Онда мен спутниктік деректерді талдаумен, Google Earth Engine жүйесінде климат, ландшафт және топырақ жағдайының өзгерістерін бақылауға арналған интерактивті платформа әзірлеумен айналыстым. Осылайша мен Остин Пи университетіне түстім.

Не нәрсеге қол жеткіздім?
APSU GIS орталығындағы тағылымдама кезінде мен NASA деректері негізінде қоршаған орта жағдайын бақылауға қатысты жобалармен жұмыс істедім. Нәтижелердің бірі ретінде Теннесси штатының экологиялық жағдайын талдауға арналған Google Earth Engine платформасында онлайн-портал әзірленді. Кейінірек бұл идея топырақ эрозиясын және климаттың өзгеруін бақылаудың жаһандық жүйесіне айналды, оның нәтижелері Remote Sensing журналында жарияланды.

Жұмыстан басқа, мен АҚШ-тың бірнеше жетекші университетіне — Stanford, Berkeley, Vanderbilt и USC барып қайттым. Әртүрлі воркшоптар мен презентацияларға жазылып, бұрын мақалалары арқылы жұмыстарын зерттеген ғалымдармен сөйлесу мүмкіндігіне ие болдым. Олардың барлығы мен үшін қуатты шабыт көзі болды және менің дұрыс жолды таңдағанымды растады.

Менің ашуларым
Бос уақытым аз болғандықтан, «мәдени бағдарламаны» тағылымдамамның соңына қалдырдым. Бір апта ішінде мен Нью-Йорк, Лос-Анджелес, Чикаго және Сан-Франциско қалаларын аралап, ел ырғағын сезіне алдым. Бірақ ең көп есте қалғаны — менің зертханамнан бір сағаттық жерде орналасқан Нэшвилл: өмірімдегі алғашқы кантри-концерт және дәл сол «музыка қаласының» атмосферасы. Теннессидегі зертханада достарым пайда болды, біз әлі күнге дейін байланыстамыз. Профессор Юджин Левин әрдайым өз үйінде барбекю ұйымдастырып, жиі кешкі асқа шақыратын. Дәл осы сәттер менің АҚШ-тағы тәжірибемді тек ғылыми, кәсіби ғана емес, сонымен қатар ізгі әрі жылы етті.

Жоспарлар
Мен Жапониядағы Niigata University университетінде «Экологиялық ғылымдар және технологиялар» мамандығы бойынша магистратураны аяқтадым. Оқу профессор Хидео Хасэгава жетекшілігімен үкіметтік MEXT бағдарламасы бойынша өтті. Қазір мен Texas A&M University университетінің Coastal Ecology and Management Lab зертханасында «Экология және қоршаған ортаны қорғау биологиясы» мамандығы бойынша докторантурада (PhD) академиялық карьерамды жалғастырып жатырмын. Жұмысым NASA қаржыландыратын жоба аясында Расти А. Фигина жетекшілігімен өтіп жатыр. Біз батпақты экожүйелердегі өзгерісті кезеңдерді, тіпті шағын өзгерістер күрт құлдырауға әкелетін жағдайларда да зерттейміз. Мен осындай тұрақсыздық белгілерін ерте анықтау үшін спутниктік мониторингтің кең көлемді жүйесін жасап жатырмын, бұл осал экожүйелердің деградациясын болжауға және алдын алуға мүмкіндік береді. Бұл бағыт маған жақын барлық нәрсені біріктіреді: экология, деректерді талдау және машиналық оқыту. Алдағы жылдары PhD дәрежемді сәтті қорғап, осы салада дамуды жалғастыруды жоспарлап отырмын. Менің мақсатым – профессор болу және ғылымды нақты экологиялық мәселелерді шешуге қолдану. Қазір мен айналысып жатқанымнан ләззат аламын және жұмысымның нәтижелері нақты пайда әкелгенін қалаймын.

Ал ғылымнан басқа?
Ғылым мен жеке қызуғышылықтарым арасында тепе-теңдікті сақтауға тырысамын. Маған ас әзірлеген ұнайды. Әр демалыс сайын дерлік жаңа тағамдарды жасап көріп, жақсы шыққан рецептілерді сақтап қоямын. Жүгіру маған күш жинауға көмектеседі, ал жаяу серуендеу айналамдағы жаңа жерлерді ашуға көмектеседі. Мен айналаны зерттеп, белгісіз жолдар, кафелер мен маршруттар іздеуді ұнатамын. Жапон тілін үйрену мен үшін нағыз хоббиға айналды және миымды сергек ұстаудың тәсілі болды. Бірақ бос уақытымда да зерттеулеріме жиі оралатынымды мойындаймын: мақалалар оқимын, болашақ жарияланымдардың жобаларын жетілдіремін және ғылымнан шабыт аламын.