Category: Без рубрики

Yessenov Foundation 2022 ғылыми тағылымдамалар байқауының жеңімпазы Түркістан облысының тумасы. Жасы 26-да. Бексұлтан School of Medicine Nazarbayev University магистратурасының түлегі, ал қазіргі таңда Утрехт университетінің докторанты. 2023 жылдың жазында ол Шотландиядағы Глазго университетінің Вольфсон-Воль қатерлі ісіктерді зерттеу орталығында тағылымдамадан өтті. Төменде онымен өткен сұхбат берілген.

Мамандықты қалай таңдадыңыз, оның өкілдері қайда және кім болып жұмыс істейді?
Молекулалық онкология саласындағы мамандықты таңдау туралы шешім қарапайым түрде түсіндіріледі: мен қатерлі ісік жасушаларын зерттеуге қызығушылық танытамын. Оларды өлмейтіндер деп те атайды, себебі олар шексіз көбейіп, үнемі тірі қалады. Бұл жол маған қазіргі заманның ең ауыр ауруларының бірімен күресуде үлес қосуыма мүмкіндік беретінін түсіндім. Осы мамандықтың өкілдері әлемнің жетекші ғылыми және медициналық мекемелерінде, соның ішінде университеттерде, ғылыми-зерттеу институттарында және фармацевтикалық компанияларда жұмыс істейді. Олар қатерлі ісіктерді диагноздау мен емдеудің жаңа әдістерін әзірлеумен айналысады, сонымен бірге қатар ісіктер мен метастаздар дамуының молекулалық механизмдерін зерттейді.

Тағылымдамадан өту байқауындағы қандай қызықты жайттарды айта аласыз?
Байқау маған ерекше форматымен қатты ұнады. Ережелерді білген соң әрбір кезеңі еліктіргіш сынақ болған процеске кірістім. Логикалық есептерді нақты жауапсыз шешу тек кәсіби дағдыларды ғана емес, сондай-ақ тиімді қарым-қатынас жасау мен өзіңе деген сенімділікті таныту қабілетін де талап етеді. Дәл осы қасиеттер мен зерттеушілік тәжірибе менің жеңімпаздар қатарында болуымның себебін түсіндіретін сияқты.

Бексұлтан, байқау мен тағылымдамадағы ең қиын нәрсе не болды?
Байқау барысында топтық сұхбаттан өту қиын болды. Ол кезде маған қалай дайындалу, сұхбат кезінде өзіңді қалай ұстау, сұрақтарға қалай жауап беру керектігі және т.б. түсініксіз болды. Бірақ қатысушылардан күтілген нәрсе шынайы болу және барынша қолыңнан келетіннің бәрін көрсету еді. Тағылымдама кезінде басымнан өткен қиындықтар келесідей болды: зертханада қойылған міндеттерді орындау үшін жаңа білім мен дағдыларды тез игеру және уақытты тиімді басқару қажеттілігі. Алайда мен кедергілерден сәтті өттім. Мотивация, табандылық, әріптестер мен тәлімгерлердің қолдауы көмектесті. Осы байқауға өтінім бергісі келетін студенттерге мына кеңесті бергім келіп отыр: өтінімде де, сұхбат кезінде де зерттеу тақырыбыңызға шынымен қызығушылық танытатыныңызды көрсетіңіз. Басқа артықшылықтардан бөлек, жоғары ынталы болсаңыз, сізді жеңімпаз деп таңдауы мүмкін. Жеңімпаздарға 50 зертханадан тұратын тізімді жасауға және оларға мүмкіндігінше тезірек хат жазуға кеңес беремін. Мысалы, сұхбатқа шақыру алғаннан кейін немесе Yessenov Foundation қорының байқауындағы жеңісті білгеннен кейін.

Тағылымдамада немен айналыстыңыз?
Тағылымдама үшін Institute of Cancer Sciences таңдадым. Оны осы зерттеу университетінің Wolfson Wohl Cancer Research орталығында өттім. Ол мазмұнды әрі өнімді болды, доктор Крис Холсидің жетекшілігімен жедел лимфобластикалық лейкоз жасушаларының орталық жүйке жүйесіне бейімделуін зерттеумен байланысты ірі жоба бойынша жұмыс істедім. Қатерлі ісік пен соматикалық жасушалармен жұмыс істеу дағдыларын игеріп, әртүрлі зертханалық әдістерді меңгеріп алдым. Тышқандардан қатерлі ісік жасушаларын анықтадым, оларды кейінгі талдауға дайындадым, оларға қарсы дәрілер әсерін тексеру үшін эксперименттер жүргізуге қатыстым. Өз зерттеуімді де жүргізіп үлгердім: лейкоз жасушалары соматикалық жасушалардан қоректік заттарды ала алатындығын зерттедім, масс-спектрометр көмегімен липидтер алмасуын талдадым.

3 айда не үйрендіңіз?
Біріншіден, көптеген құнды дағдылар мен білімге ие болдым және эксперименттерді тиімді жоспарлауды үйрендім, бұл дағды маған осы күнге дейін ғылыми жұмысымда жәрдемдесіп келеді. Екіншіден, ғылыми жобаларда қолдануға болатын соңғы зерттеу әдістерін меңгердім. Ақыры, өз күшіме сенімді болдым, ғылыми және зерттеу қызметіндегі әлеуетті мүмкіндіктерімді біліп алдым. Енді менде академиялық саладан фармацевтикалық және биотехнологиялық сияқты өндірістік компаниялар жұмысына қалай ауысуға болатыны туралы нақты түсінік бар.

Бексұлтан, ғылымнан басқа тағылымдама несімен қызық болды?
Мен Ұлыбританияның бірнеше қалаларына барып үлгердім, Глазго, Эдинбург пен Лондонды көрдім. Түрлі мәдениет атмосферасына еніп, жаңа достарымды, бәлкім, болашақ әріптестерімді кездестірдім. Көптеген жергілікті көрікті жерлерге барып, әлем асханаларының түрлі тағамдарын татып көрдім. Вольфсон-Воль қатерлі ісіктерді зерттеу орталығы қала сыртындағы орманмен қоршалған. Бұл мені жаңа хоббиге, яғни хайкингке шабыттандырды. Бос уақытта табиғат пен физикалық белсенділіктен ләззат алуға мүмкіндік береді.

Қазір немен айналысып жатырмыз және алдағы бірнеше жылға жоспарларыңыз қандай?
Өткен жылы қазір жұмыс істеп жатқан Нидерландыдағы Утрехт университетінің Maxima Butterfly докторантура бағдарламасына түстім. Мұндағы докторант студенттер толыққанды ғылыми қызметкерлер ретінде қарастырылады және бұл ерекше нәрсе. Өйткені бұл Еуропаның Prinses Maxima Center балалар онкологиясының ең ірі орталығында жұмыс істеу мүмкіндігі болып табылады. Алдағы төрт жылдағы мақсатым – диссертацияны аяқтау және ғылым докторы дәрежесін алу. Содан кейін фармацевтикалық компанияда жұмыс істеуге ниет бар, онда мен қатерлі ісікке қарсы жаңа дәрі-дермектер мен оны емдеудің әдістерін әзірлеумен айналысамын деп үміттенемін.

Бос уақытыңызды немен және қалай өткізесіз?
Музыка тыңдай отырып, жүгіруді ұнатамын және жаңа бағдарлар салуды жақсы көремін. Бұл күнделікті алаңдаушылықтан арылуға және қаладағы қызықты жаңа орындарды ашуға мүмкіндік береді.  Мысалы, көшеде жүгіріп келе жатып, кофе дүкенді кездестірдім, қазір ол достарыммен бірге уақытымды жиі әрі қуанышпен өткізетін сүйікті орынға айналды. Саяхаттауды ұнатамын. Былтыр Брюссельде, Страсбургте және Парижде болдым, ал келешекте Еуропаның оңтүстік елдеріне саяхатқа аттанамын деп үміттенемін.

YDL-ге кім өтініш бере алатынынан бастайық
Талдаушыларға арналған жазғы мектеп бағдарламасы 4 аптаға созылады. Онда біз оқушылардың кейінгі жұмыста білімдерін қолдану мақсатында үлкен деректерді талдаудың негізгі дағдыларын үйретеміз. Сондықтан, ең алдымен, бұл білім жұмысы үшін қажет саладағы жұмыс істеп жатқан мамандар мен жас ғалымдарға арналған. Мысалы, өздерінің ғылыми тәжірибелерін талдау. Өтінімді 18 жастан асқан Қазақстан азаматтары бере алады. Олар қазірдің өзінде жұмыс істеп жатқан ғылыми қызметкерлер немесе қазақстандық жоғары оқу орындарының техникалық және жаратылыстану-ғылыми мамандықтарының бакалавриат, магистратура, докторантура студенттері болуы мүмкін.

Григорий, Yessenov Foundation осы бағдарлама бойынша қанша грант бөледі, қанша жеңімпаз болады?
Олардың саны 20 болады. Сараптамалық комиссия әрбір байқау қатысушысына рейтинг береді. Рейтинг бойынша үздік 20 жеңімпаз оқуға кіріседі.

Байқау қатысушыларына қандай талаптар қоясыз?
YDL-де оқығысы келетін кез келген адам математиканы (статистика және сызықтық алгебра негіздері) жақсы білуі, күшті аналитикалық қабілеттерге ие болуы, алған білімдерін іс жүзінде қолдануға және оны қор сарапшыларына көрсетуге қызығушылық пен ықыласқа ие болуы керек. Әрине, мектеп қатысушыларының бағдарламалау негіздерін білуі де маңызды. Бұған қоса, үміткердің қандай бағдарламалау тілін білетіні маңызды емес, бірақ мектеп оқушысы ағылшын тілін кемінде B1 деңгейінде білуі қажет. Ғылыми жарияланымдардың болуы қатысушы үшін артықшылық болады.

2018-2019 жж. YDL оффлайн форматта болған, содан соң ковид орын алып, мектеп онлайн режимінде өтетін. Оның биылғы форматы қандай болмақ?
Біз гибридті форматты сынап көруді шештік. Үш апта онлайн, ал төртінші және финалдық аптада, яғни 8-13 шілде аралығында жазғы мектептің барлық оқушыларын Алматыда жинаймыз. Барлығы сол аптада қор есебінен толық қамтамасыз етіледі: жол ақысы, тұру (алматылықтардан басқа) және тамақтану.

Мектеп оқушысының компьютері қандай деңгейде болуы керек?
Жеңімпаздардың әрқайсысында ыңғайлы бағдарламалауға жеткілікті сипаттамалары бар ноутбук болуы керек. Ұсыныстарымыз: CPU Intel Core Gen 7 және одан жоғары, Mac Silicon M1 және одан жоғары, RAM (ЖЖҚ) 6 Гб және одан жоғары.

Григорий, өтінім берудің мерзімі қандай?
17 сәуір күні сағат 15.00-де өтінім қабылдауды аяқтаймыз. Барлық өтінімдер тек онлайн түрде мемлекеттік немесе орыс тілінде қабылданады. Сонымен қатар өтініммен қоса берілетін құжаттарды түпнұсқа тілінде (әдетте ағылшын тілінде, мысалы, мінездеме немесе IELTS сертификаты) ұсынуға болады.

Байқау қалай өтеді және жеңімпаздарды қашан жариялайсыз?
Байқау әдепкі бойынша 3 кезеңде өтеді. Бірінші кезеңде қызметкерлеріміз бен жұмылдырылған сарапшыларымыз қабылданған өтінімдерді бағалап, ереженің барлық талаптарына сәйкес келетіндерді іріктеп алады. Екінші тур – математика мен логика бойынша тестілеу және деректерді талдау емтиханы – онлайн режимінде өтеді. Байқау финалында қордың Сараптамалық кеңесінің мүшелерімен сұхбат болады, оны да онлайн форматта өткіземіз. Байқаудың барлық бөлімдері кезінде бағаланатын және есепке алынатын ақпарат қор сайтының бағдарлама ережесінде егжей-тегжейлі сипатталған. Онда менің байланыс ақпаратымды тауып, сұрақтар қалған жағдайда, маған хабарласуға болады. Біз іріктеуді аяқтап, қор сайтында жеңімпаздар тізімін – YDL 2024 дерек талдаушыларына арналған жазғы мектеп қатысушыларын 24 мамырдан кешіктірмей жариялауды жоспарлап отырмыз.

YDL 2024 бағдарламасы қандай?
Ол бағдарлама ережесімен бірге сайтта әлдеқашан жарияланған, онда барлық сұрақтарға жауап алуға болады. YDL оқытушылары арасында биыл тұрақты лекторларымыз, теоретиктеріміз бен практиктеріміз бар: информатика докторы, AlmaU профессоры Тимур Бакибаев және математика докторы, осы қазақстандық университеттің Цифрлық технологиялар мектебінің деканы Куаныш Абешев. Олар сәйкесінше «Деректерге арналған Python» және «Деректер классификациясы» тақырыптары бойынша сабақ береді. Жазғы мектептің жұмысына алғаш рет шақырылып, қатысып отырған оқытушылардың арасында есептеу техникасы саласындағы докторант, есептеу техникасы және бағдарламалық жасақтама докторы, американдық Metaculus  компаниясының машиналық оқыту инженері Кирилл Якунин, информатика магистрі және АҚШ-тың Cape Analytics компаниясынан шыққан машиналық оқытудың аға әзірлеушісі Владислав Ющенко. Владислав Алматыда YDL оқытуының соңғы, оффлайн аптасын өткізеді.

Григорий, байқауын сәтті өткізуді, мықты қатысушыларды тілейміз!
Рақмет.

Петропавлдық 19 жасар Павел Ерёменко Kozybayev University Инженерлік және сандық технологиялар факультетінің 2 курс студенті. Ол өзінің ЖОО-да Yessenov Foundation ағылшын тілі бағдарламасы аясында бір жыл оқыды. Курстың үздік оқушысы ретінде қазақстандық қор есебінен IELTS емтиханын тапсырды. Ағылшын тілінің деңгейін көтергені және әлемдегі ең қиын тілдік емтихандардың бірін 8 ұпайға тапсырғаны жайлы осы сұхбатта әңгімелейді.

Байқау туралы қалай білдіңіз?
Маған ол туралы куратор хабарлады, ал іріктеуден байқаудың басқа қатысушылары сияқты ағылшын тілінде эссе жазып өттім.

Мамандығыңызға ағылшын тілі не үшін қажет?
Менің мамандығым – басқарудағы ақпараттық жүйелер – техникалық құжаттама мен терминологияны қамтиды, олардың көбісі ағылшын тілінде. Тілді білу шетелдік компанияларды қосу арқылы жұмысқа орналасу мүмкіндігін кеңейтеді. Тіл халықаралық тәжірибені еш қиындықсыз алуға мүмкіндік береді. Мысал ретінде алмасу бағдарламаларын немесе тағылымдамаларды алыңыз.

Бағдарлама бойынша оқытушыңыз кім болды, оқу қалай өтті?
Маған Нейтан Махер (Nathan Maher) сабақ берді. Сабақтар онлайн өтті. Әрбір сабақ мен үшін жаңа бір қызықты тәжірибе болды. Сонымен қатар біз фильмдерді жиі көретінбіз, содан кейін оларды талқылайтынбыз. Әртүрлі тұрмыстық тақырыптарда сөйлесіп, ағылшын тілінің грамматикасы мен лексикасын қарқынды үйрендік. Оқытушыдан өзі көп уақыт өткізген Жаңа Зеландия мен еліміз арасындағы айырмашылықтар, әсіресе тұрмыс-тіршілік туралы білу қызықты болды.

Оқу кезінде не есте қалды, ерекше құнды не болды?
Оқытушыны тыңдай отырып, оның акценті мен сөйлеу ерекшеліктерін тану және нені бейімдеп, қолдана алатынымды үйрену маған пайдалы болды. Мәселен, кітаптардың немесе фильмдердің мазмұнын сипаттаған кезде ол әрдайым сәйкес, жергілікті қызықты сөз тіркестерін қолданатын, олар маған болашақта көмектеседі деп ойлаймын. Себебі IELTS емтиханының аудио бөлімінде әрдайым түрлі акцентпен сөйлейтін адамдардың дауыстары ойнатылады. Нейтан, сондай-ақ IELTS емтиханын қалай жақсырақ тапсыруға болатыны, неге назар аудару және білімнің қай аспектісін нығайту керектігі жайлы кеңестерімен бөлісетін.

Павел, IELTS-ты тапсырғанда ең қиын не болды?
Speaking бөлімін тапсырған кезде мені естулері қиынға соқты, өйткені емтихан алушы жақсы естімей, жауаптарымды бірнеше рет қайталауға тура келді. Сонымен бірге графиктерді талдау ауыр болды, себебі мен бұрын олар бойынша эссе жазбағанмын, жаттыққан емеспін.

Алдағы жылдарда ағылшын тілін қалай қолдануды жоспарлап отырсыз?
Ағылшын тілінде фильмдер көруді, кітап оқуды, интернетте қарым-қатынас жасауды және мамандық бойынша материалдарды оқуды жалғастыруды жоспарлап отырмын. Алдымен өз университетіміз бен Аризона университеті арасындағы бірлескен оқыту бағдарламасы аясында білім алып, ЖОО бітіру жақсы болар еді. Содан соң… инженер қызметін (соның ішінде ағылшын тілінде) бастау үшін әзірше автоматтандырылған жобалаудың бірнеше жүйесін үйренуді жоспарлап отырмын. Бұл міндетті түрде түйіндемемді жақсартып, ағылшын тілі жұмысқа орналасу кезінде қосымша плюс болатын компанияларда жұмыс іздеуге мүмкіндік береді.

Өміріңіздегі қызығушылықтарыңыз бен хоббилеріңіз қандай?
Мен инженерлік жүйелер мен деректерді визуализациялау жүйелеріне қызығамын – бос уақытымда AutoCAD, 3ds Max, Blender, Fusion 360 бағдарламаларын үйренемін. Сондай-ақ жобалау мен модельдеуге де қызығамын, өйткені бала кезімнен сурет салуға әуес болғанмын, сондықтан болашақ өмірімді осы қызығушылықтармен байланыстыруды жоспарлап жатырмын.

Мекен-жайы: Алматы қ., М. Ганди атындағы № 92 мамандандырылған лицей, Панфилов көш., 205  https://yandex.ru/navi/org/1113885258

Временно недоступен

Временно недоступен

Временно недоступен

Временно недоступен

kzkzkz asdasd asdasd adas dasdsdad