Алмат Мұхамедрахим

Букетов атындағы ҚарМУ-дың екінші курс студенті болған кезде, Алмат 20 жасында академик Шахмардан Есенов шәкіртақысын жеңіп алды. Ол 500-ден астам бәсекелесі бар күрделі байқаудан өтті. Қарағандылық студент қалай жеңіске жетті, ол бүгін немен айналысады және жас қазақстандықтың болашаққа қандай жоспарлары бар?

 Қай жердің тумасы екеніңізді және балалық шағыңыздағы ең жарқын естеліктеріңіз туралы айтып беріңізші.
Қазақстанның солтүстігінде орналасқан Ұялы ауылынанмын. Қыста бізде тек қардан аққала ғана емес, тіпті мұздан жасалған роботтар да жасауға болады. Балалық шағымда құрдастарымнан ерекше болдым. Олар солдат ойнап жүргенде, мен роботтардың армиясын жасайтынмын. Ғалым-робототехник болуды, білесіз бе, сондай бір «ессіз» данышпан болуды армандадым, бірақ тек ізгі ниетпен. Ал қолымда күрделі бөлшектер болмаған кезде, пластилинмен қанағаттанып, одан өзімнің кибернетикалық достарымды жасайтынмын. Ал ғылыми фантастика жанрындағы фильмдер мен мультфильмдерді мен сондай ынтамен көретінмін, кейін бір апта бойы роботтардың әлемді басып алуы туралы сюжеттер ойлап табатынмын — әрине, мен басты өнертапқыш рөлінде болатынмын.

Неліктен сіз жылу энергетикасы мамандығын таңдадыңыз?
Өйткені өскенде, бәрінің негізі – бұл энергия екенін түсіндім. Қазір Қарағандыдағы Букетов университетінде жұмыс істеп, баламалы энергетика саласында зерттеулермен айналысып жүрмін. Бұл – барлығы энергияны таза және жаңартылатын көздерден алуға мүмкіндік беретін менің тәсілім. Алдағы уақытта өз мамандығым бойынша жұмыс істеймін бе? Әрине, иә! Бұл саланың үлкен әлеуетін көріп тұрмын және менің зерттеулерім мен әзірлемелерім әлемді жақсы жаққа өзгерте алатынына сенемін. Бүгін мен «роботтарды» жасаудан гөрі, энергетиканың болашағын қалыптастырумен көбірек айналысып жүрмін. Балалық шағымдағы пластилиннен жасалған роботтар менімен мақтанар еді деп ойлаймын.

Yessenov Foundation байқауы туралы қалай білдіңіз, байқау сіз үшін қалай өтті?
Есенов қорының байқауы туралы мен ғылыми жетекшімнен білдім. Бірінші кезең – қазіргі әлемдегі кәсіби жол туралы эссе – мен үшін тақырыпқа терең бойлау секілді болды, өйткені өзім де үнемі мансабым туралы ойлайтынмын. Екінші кезең – онлайн-конференция – күтпеген жерден өте қызықты өтті. Сол жерде өзім сияқты өз ісімен қызығушылықпен айналысатын адамдарды кездестірдім, тіпті кейбірімен танысып, әлі күнге дейін байланысып тұрамын. Әрине, жеңімпаз болғанымды білгенде қатты қуандым.

Неліктен сіз бұл байқауда жеңіске жете алдыңыз деп ойлайсыз? Есенов шәкіртақысына жаңа байқау басталғалы тұр, өзіңіздің жеке лайфхактарыңызбен бөліссеңіз.
Менің ойымша, байқаудағы жетістігім бірнеше факторлардың үйлесімімен байланысты. Біріншіден, мен өзімнің ғылыми жұмысыма шынайы қызығушылық танытамын, және қор қызметкерлері мұны эсседе де, онлайн-дискуссияда да көре алған шығар деп ойлаймын. Екіншіден, мен тақырыпты тек білумен шектелмей, баламалы энергетика саласындағы қазіргі заманғы мәселелерді шешуге деген өз көзқарасымды және жеке тәсілімді көрсете алдым. Соңында,

мен басқа қатысушылармен қарым-қатынаста ашық әрі тіл табысқыш болуға тырыстым, бұл, бәлкім, мені қызығушылық танытқан және жанашыр адам ретінде көрсеткен шығар. Менің лайфхагым: тақырыпқа тереңірек үңіліңіз, өзіңіздің ерекше көзқарасыңызды табыңыз және оны бөлісуге қорықпаңыз, қарым-қатынас пен пікірталастарға ашық болыңыз. Сәттілік көбінесе шынайылық пен ынта арқылы келеді.

Алмат, сізге 2023 жылы жеңіп алған Есенов шәкіртақысы көмектесті ме және нақты қандай түрде көмектесті?
Академик Шахмардан Есенов шәкіртақысының арқасында бағдарламалауды тереңірек меңгердім, ағылшын тілі курстарына қатыстым, Arduino және ұқсас платформалармен жұмыс істедім. Осылайша, өз идеяларымды жүзеге асырып, жел генераторларының макеттерін жасауға кірістім, таныстарымды кеңейттім және пікірлес адамдармен тәжірибе алмастым. Сондықтан шәкіртақы маған қаржылай ғана емес, кәсіби өсуімді де жеделдетуге көмектесті.

Қазір немен айналысып жүрсіз және алдағы 2 жылда не істеуді жоспарлап отырсыз?
Қазір университетімде баламалы энергетика саласында зерттеулермен белсенді айналысып жүрмін, мақсатым – жел генераторларының тиімділігін арттыру. Жұмысым теориялық әзірлемелерді де, практикалық эксперименттерді де қамтиды. Алдағы екі жылда жаңартылатын энергия көздерін басқару жүйелерін автоматтандыруды тереңірек зерттеуді жоспарлап отырмын. Зерттеу нәтижелерін ғылыми журналдарда жариялап, оларды конференцияларда таныстыру ойымда бар. Сонымен қатар, ағылшын тілін әрі қарай меңгеріп, өз саламдағы әлемдік соңғы әзірлемелерді бірінші дереккөзден білу және басқа елдердегі әріптестеріммен тиімді ынтымақтастық орнатуды қалаймын.

Бос уақытыңызда немен айналысасыз?
Ғылыми фантастика оқығанды ұнатамын — бұл менің демалып, сонымен бірге қиялымды дамыту әдісім. Қазір Зиновий Юрьевтің жасанды интеллект технологияларының дамуы туралы «Черный Яша» атты кітабын оқып жатырмын. Сондай-ақ, 3D-басып шығарумен әуестенемін. Бұл мен үшін инженерлік идеяларымды жүзеге асырудың тамаша мүмкіндігі, түрлі жобаларға, шағын механизмдерден бастап жел генераторларының модельдеріне дейін өз бөлшектерімді жасаумен айналысамын.